Oruçluyken Kadın ve Erkeğin Pamuk Kullanması Orucu Bozar mı?

Oruçluyken Kadın ve Erkeğin Pamuk Kullanması Orucu Bozar mı?

‘İstibrâ,’ yani idrarını yapan kimsenin, üzerine sidik bulaşmasına mâni’ olmak için bir şekilde iyice korunmaya ve temizlenmeye çalışması günümüzde Mü’minlerin çoğunun yeterince dikkat etmediği bir husûstur. Çokları namazlarının boşa gitmesini ve sahih hadislerde haber verilen kabir azabının tehlikesini akıllarına bile getirmemekte, birçokları da vesveselerle helak olmaktadırlar. Bu arada hamd olsun şu husûsta da hassâs olan bir câmia vardır; temizlendikten ve kurulandıktan sonra, kibrit çöpü ucu büyüklüğünde veya biraz daha büyükçe olan bir pamuğu kapanacak bir şekilde kürdan veya kibrit çöpü gibi bir şey ile idrâr deliğine yerleştirmektedirler. Böylece de şu tehlike ve vesveselerden kestirme ve kolay bir yolla kurtulmaktadırlar. Kimi çokbilmiş câhiller de bunu alay mevzu yapabilmektedirler. Bu işin bir yanı!


Diğer ve şu anda bizim için asıl mühim olan yanı ise ‘bu işin orucu bozup bozmayacağı’dır.
Bu suâlin doğru cevabı, bazılarının zannettikleri ve bu zanna dayanarak ‘oruçluyken pamuk kullanmak orucu bozar’ dedikleri gibi değil, ‘bozmaz’ şeklindedir..


Evet, Hanefilere göre oruçlunun pamuk kullanması, orucunu bozmaz…
Çünkü, orucun bozulması için, ‘(1) (oruç bozmakta) mu’teber olan bir şeyin, (2) (oruc bozmakta) mu’teber bir yolla, (3) bedenin (oruc bozmakta) mu’teber olan bir yerine girmesi lâzımdır. Ya’nî, ‘oruç bozacak bir şeyin, orucun bozulacağı bir yolla, orucun bozulacağı bir dâhil’e girmesi’ gerekir.


Buna göre, 1) pamuk, 2) idrâr yoluyla, 3) mesâneye veya kadının fercine girmesi orucu bozar mı? Bu üç madde faqîhlerce orucu bozmak için mu’teber olan maddelerden ise oruç bozulur. Bunlardan birisi onlara göre orucu bozmak için göz önünde bulundurulan bir şey değilse, oruç bozulmaz. Bakalım nasıl?


(1) Pamuk: Dört Mezhep arasında şu hususta hiçbir anlaşmazlık yoktur: Mu’teber bir yolla mu’te berdâhile/içe ulaşan madde, ister beden için elverişli olan gıdalanma ve tedâvî olsun, ister olmasın, ister yenen olsun ister olmasın, ister sıvı olsun ister donuk olsun, ister çözülen ve eriyen olsun ister olmasın, orucu bozar. Şu kadar vardır ki, Hanefîlerden bazı âlimler, bazı sûretlerde bedenin faydası şartını koştular; ancak Serahsî, Kâsâ nî ve Zeylaî bu şartı hiçbir şekilde ileri sürmediler.
Buna göre diğer mu’teber şartlar varsa, pamuk da orucu bozan maddelerdendir.


(2) Erkeğin İdrâr Yolu: Mesâneye giden bir yol olduğundan, önce mesânenin orucun bozulması için mu’teber bir dâhil yani iç boşluğu olup olmadığının ortaya çıkması lâzımdır.

İmam Ebû Yûsuf’a göre idrâr yoluna damlatılan bir ilâc mesâneye varırsa oruc bozulur, varmaz ise bozulmaz; ancak İmam Ebû Ha nîfe ve İmam Muhammed’e göre hiçbir şekilde bozulmaz. Nitekim imâm Muhammed’in ‘el-Mebsût’ diye bilinen ‘el-Asl’ında şöyle denilmiştir: “Ebû Hanîfe ve Muhammed ‘şâyet (oruçlu bir kişi) erkeklik uzvunun idrâr yoluna ilâç damlatırsa ona kazâ gerekmez; Ebû Yûsuf da kazâ etmesi gerektiğini söylemiştir. Sonra Muhammed bu husûsta şüpheye düşmüş ve tevakkuf etmiştir’ dedi.”[1] Öyleyse İdrâr Yolu İmam Ebû Hanîfe ve İmâm Muhammed’e göre orucun bozulmasına sebep olan yollardan değildir. Nitekim ed-Dürrü’l-Muhtâr’da şöyle denilmektedir: “Yâhud ihlaline su, veya yağ damlatırsa mesâneye varsa bile Mezhep(imizin fetvâsı) üzere (oruç bozulmaz). Kadının önüne damlatılması ise icmâ’ ile bozar.”[2]

Şâfiîler’in çoğunluğu onlarca ‘en sahîh’ olan görüşe göre orucu bozacak bir şeyin idrar yoluna girmesiyle orucun bozulacağı görüşündedirler. Az bir topluluk ise bu şeyin oraya varmasıyla beraber oranın o şeyi (ilacı veya gıdayı) değiştirecek veya değiştirecek bir yere ulaştıracak ve o şeyden faydalanacak bir yer olması şartını da ileri sürmüşlerdir. Ebû Ali es-Sencî, Kadı Hüseyin, Fevrânî ve Ğazâlî onlardandır.[3]


(3) Mesâne/sidik torbası orucun bozulması için mu’teber olan bir ‘iç’ midir? İmam Ebû Hanîfe ve İmam Muhammed’e göre değildir, İmam Ebû Yûsuf’a göre ise mu’teber bir ‘dâhildir; çünkü O’na göre, mesâne ile miğde arasında yol bulunmakta dır. Bütün bunlara göre sidik torbasına ulaşmayan bir madde Hanefî imâmlarından hiçbirine göre orucu bozmaz.[4] İmâm Ebû Hanîfe ve İmam Muhammed’e göre ulaşsa da bozmaz, İmam Ebû Yûsuf’a göre ise ulaşsa bozar.[5] Erkeğin kullandığı pamuk ise aslâ mesâneye varmaz; varsa bile geri çıktığın da Ebû Yûsuf’a göre de bozmaz.[6] Şâfiîlerin hemen hemen tamamı mesânenin orucun bozulmasında mu’teber bir boşluk olduğu görüşündedirler. Kadı Hüseyin mesaneye bir şeyin varmasının orucu bozmayacağını seçmiştir.[7]


Kadının fercinin iç kısmına, ilâç ve benzeri orucu bozacak madde girerse orucu bozulur mu?


Muhammed Refî’in de dediği gibi bu husûsta Mezhebimizin imâmları Ebû Hanîfe, Ebû Yûsuf ve Muhammed’den bir rivâyet yoktur; sonraki meşâyıhtan vardır. Gerek Kâsânî ve gerekse diğerleri ‘orucu bozacak bir şeyin kadının fercinin içine girmesiyle orucun icmâ’ ile bozulacağı’nı söylediyseler de bu, ‘mesâneye varacağı ve oradan da içeriye gideceği’ takdirine bağlıdır.[8] Bunun ise mesâneye varmadığı kesindir. Varsa bile oradan içeri gitmeyeceği bugün tıbben kesin olarak ortaya çıkmıştır. Nitekim Merğinânî bu husûsun fıkıhla değil, tıb ile alâkalı bir şey olduğunu söylemişti.[9] Tıp ise bu gün artık ne kadının ne de erkeğin mesânesinden faqîhlerce orucun bozulması için üç mu’teber kabûl edilen iç boşluklardan ne gırtlağane mideye, ne de bağırsağa yol olmadığını ortaya koymuştur. Üstelik tam olarak fercin dâhilinde olmayan ve hiçbir zaman ve şekilde mesâneye ulaşmayacak bir pamuk aslâ orucun bozulma sebebi olmaz.

Netîce: Hanefi Mezhebi’nin âlimlerinin hiçbirisine göre oruç tutan bir erkeğin istibrâ için pamuk kullanması oruç bozmaz.Bu husûs ta verilen ‘bozar’ fetvâsı, Allahu a’lem- sadece İmam Ebû Yûsuf’un Mezhebde müftâ bih olmayan fetvâsının eksik ve yanlış anlaşılmasından doğmuş olabilir. 

Şâfi Mezhebi’ne gelince: Eserlerinden anlaşıldığına göre bu mezheb ule mâsının çoğuna göre bu iş orucu bozar gibi görülüyor ise de İmam Ğazâlî, Kadı Hüseyin ve bir takımlarına göre bozulma sebebi olmaz. Nitekim el-Vecîz, Hâşiyetü’ş-Şeyh ‘Umeyre Alâ Şerhi’l-Celâl el-Mahâl lî Ale’l-Minhâc ve Hâşiyetü’l-Bâcûrî Ale’l-Ğazzî’den verilen mehazlarda bu açıkça görülmektedir. Kaldı ki yukarıda da dediğimiz gibi kadınların kullandıkları pamuğun fercin tamâmen dâhilinde olduğunu söylemek de mümkin değildir. Öyleyse onlara göre de bu hususta bir müşkil kalmamaktadır.